skrócona historia zespołu
the beatles
"Life is very short, and there's no time (...)"
Najważniejsze informacje i wątki o zespole The Beatles.
The Beatles — to był brytyjski zespół wokalno-instrumentalny, który powstał (pod tą nazwą) w Liverpoolu, w 1960 roku. Początkowo zespół występował w rodzinnym mieście (głównie w klubach muzycznych The Cavern Club, The Casbah Coffee Club i The Jacaranda Club), a w latach 1960-1962 w nocnych klubach dzielnicy St. Pauli w Hamburgu (Niemcy). Początkowo jako The Beatles występowali w składzie John Lennon – śpiew, gitara; Paul McCartney – śpiew, gitara; George Harrison – śpiew, gitara; Stuart Sutcliffe – śpiew, gitara basowa i Pete Best – perkusja. Od 1962 do 1970 roku zespół występował w najbardziej znanej konfiguracji, jako kwartet w składzie: John Lennon – śpiew, gitara rytmiczna, instrumenty klawiszowe; Paul McCartney – śpiew, gitara basowa, instrumenty klawiszowe; George Harrison – śpiew, gitara prowadząca, sitar, instrumenty klawiszowe i Ringo Starr – śpiew, perkusja.
Punktem zwrotnym w karierze Beatlesów było poznanie w listopadzie 1961 roku w The Cavern Club Briana Epsteina — liverpoolskiego przedsiębiorcy, właściciela lokalnego sklepu muzycznego NEMS. Epstein został menadżerem grupy, z wielkim oddaniem kierując ich karierą. Już 1 stycznia 1962 roku zorganizował próbną sesję nagraniową w studiu firmy Decca, później przedstawiał muzyczną ofertę kierownikom artystycznym z Pye, Columbia, HMV i z Philips. Każdy z nich uznał, że zespół nie spełnia oczekiwań publiczności, a rock'n'rollowe grupy gitarowe przechodzą do przeszłości. Dopiero George Martin z małej filii EMI zainteresował się kwartetem, podpisując z nimi kontakt płytowy. Martin odegrał decydującą rolę w karierze zespołu, dbając o ich artystyczny rozwój, wysoką jakość nagrań, a także wdrażał wszelkie muzyczne eksperymenty i pomysły w ich nagraniach.
Debiutancki singiel Love Me Do/P.S. I Love You dla Parlophone został wydany w październiku 1962 roku, zdobywając umiarkowaną, lecz dobrze rokującą popularność. W marcu 1963 roku wydano debiutancki album Please, Please Me zawierający 14 piosenek nagranych w ciągu zaledwie kilkunastogodzinnej sesji nagraniowej. Album zachwycił brytyjskich słuchaczy, zdobywając ogromną popularność. W listopadzie tego samego roku zespół wydał kolejny longplay With The Beatles, który ugruntował pierwszoplanową pozycję zespołu w Wielkiej Brytanii, a także zapoczątkował muzyczną ekspansję w państwach Europy Zachodniej. Rosnąca popularność zespołu zaczęła przeradzać się w rodzaj kultu nazwanego przez dziennikarzy "Beatlemanią".
W lutym 1964 roku zespół wystąpił w Stanach Zjednoczonych, a ich singiel I Want To Hold Your Hand odniósł komercyjny sukces. Pojawili się w tamtejszym kultowym programie rozrywkowym The Ed Sullivan Show. Ich występ nie tylko przeszedł do historii, który wzmocnił ich kult w Ameryce, ale również podczas emisji programu ograniczył... przestępstwa w całym kraju! W kwietniu Beatlesi zajmowali pięć pierwszych miejsc w Gorącej Setce magazynu Billboard, a w Kanadzie szczycili się dziesięcioma nagraniami TOP10! Beatlesi poza sferą muzyczną byli wartościową marką handlową. Zapotrzebowanie na wszelkie gadżety sygnowane nazwą The Beatles, często przewyższały ówczesny rynkowy popyt.
Po triumfalnym powrocie do Wielkiej Brytanii wystąpili w czarno-białym filmie fabularnym A Hard Day's Night, grając samych siebie w rolach głównych. W lipcu ukazał się ich kolejny album A Hard Day's Night, który po raz pierwszy zawierał utwory skomponowane wyłącznie przez spółkę Lennon/McCartney. Ich talent kompozytorski był tak płodny, że wszelkie "nadwyżki" przekazywali innym wykonawcom i zespołom takim jak Cillia Black, Peter and Gordon czy... The Rolling Stones! Rolling Stonesom Beatlesi przekazali jeden ze swoich wcześniejszych hitów I Wanna Be Your Man. Wysokie tempo pracy oraz liczne koncerty (w tym ponowny występ w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, kiedy to Beatlesi w ciągu trzydziestu czterech dni zagrali trzydzieści dwa koncerty w dwudziestu czterech miastach!!!) odbiły się na kolejnym longplayu zespołu. Album z wymownym tytułem Beatles for Sale ukazał się w grudniu 1964 roku, zawierał jedynie połowę piosenek spółki Lennon/McCartney, a resztę stanowiły rock'n'rollowe przeboje ich ulubieńców (np. Chucka Berry'ego). Po raz pierwszy w piosenkach zabrzmiały nuty rozgoryczenia i niechęci do życia. Była to bezpośrednia inspiracja twórczością Boba Dylana, którego Beatlesi poznali podczas tournée po Stanach.
W 1965 roku zespół wystąpił w kolejnym filmie fabularnym pod tytułem Help!, gdzie ponownie zagrali siebie samych w rolach głównych. Niemniej tym razem, ze względu na wysoki budżet w produkcji filmu zespół zagrał w kolorowym filmie, pełnego egzotycznych plenerów z udziałem wybitnych brytyjskich aktorów lat 60. W sierpniu 1965 roku wydano płytę Help!, która zawierała ponadczasowy przebój skomponowany przez Paula McCartney'a — Yesterday. W tym samym miesiącu zespołu dokonał ikonicznego wyczynu, występując przed ponad pięćdziesięciopięciotysięczną widownią w nowojorskim Shea Stadium. Był to wówczas niekwestionowany rekord, który o dodatkowe tysiąc osób w 1973 roku pobiła grupa Led Zeppelin w Tampa Stadium na Florydzie. Poza tym Beatlesi zapoczątkowali erę koncertów stadionowych. W październiku cała czwórka w uznaniu za ogromny wkład w promocję kultury brytyjskiej została uhonorowana przez Królową Elżbietę II Orderem Imperium Brytyjskiego (MBE).
W grudniu 1965 roku ukazał się album Rubber Soul. Nowym projektem zespół zapoczątkował erę koncepcyjnego nagrywania płyt. Od tego momentu albumy nie miały być kolejnym zbiorem losowych przebojów, a pełnym wyrażeniem artystycznym, którego styl, układ utworów, jak i okładka stanowiły przemyślaną całość. Beatlesi po raz pierwszy sięgnęli do brzmień inspirowanych muzyką wschodu, na przykład wykorzystując w utworze Norwegian Wood (This Bird Has Flown) sitar — indyjski instrument muzyczny. Beatlesi zaczęli wykonywać coraz bardziej skomplikowane aranżacje, które były trudne do odwzorowania podczas koncertów na żywo. Nie pomagał również fakt, że każdy ich występ był zagłuszany przez rozhisteryzowanych fanów (często zdarzało się, że Beatlesi podczas koncertu nie słyszeli samych siebie). Nie wspominając o słabych w tamtych czasach sprzętach nagłośnieniowych (często Beatlesi występowali na 100-watowych wzmacniaczach) oraz braku monitorów odsłuchowych (przy braku odsłuchu występowali na gigantycznych stadionach!). Przełomowym momentem, który wpłynął na ostateczną decyzję o zaprzestaniu koncertowania, był incydent wywołały przez Johna Lennona, który na łamach pasy stwierdził, że "Teraz jesteśmy [Beatlesi] popularniejsi od Jezusa". Nonszalancka i nieprzemyślana wobec szerszego kontekstu wypowiedź artysty wywołała w Stanach Zjednoczonych (zwłaszcza w tzw. pasie biblijnym) ogromne poruszenie wśród wiernych i masową kampanię Ku Klux Klan nawołującą do zlikwidowania zagrożenia, jakim są Beatlesi. Organizowano publiczne palenie płyt, wydawnictw i gadżetów zespołu, a także wstrzymywano emisję ich piosenek w rozgłośniach radiowych. Podczas ostatniego tournée po USA John Lennon przeprosił za swoje słowa. W sierpniu 1966 roku Beatlesi zagrali swój ostatni oficjalny koncert w Candlestick Park, w San Francisco.
W sierpniu 1966 roku na rynku pojawił się kolejny album zespołu pod tytułem Revolver. Nowatorski album odzwierciedlał psychodeliczne doświadczenia Beatlesów związane z narkotykiem o nazwie dietyloamid kwasu d-lizergowego (LSD). Płyta odzwierciedlała bezgraniczne możliwości studia nagraniowego, czego przykładem jest kompozycja Tomorrow Never Knows, która zważywszy na zwarte innowacyjne techniki zdaniem producenta zespołu George'a Martina była praktycznie nie do odwzorowania!
Po zakończeniu tras koncertowych Beatlesi zaczęli zmieniać swój muzyczny, jak i artystyczny image wchodząc w etap szerzącej się hipisowsko-psychodelicznej mody. Konsekwencją tych zmian było wydanie w na początku czerwca 1967 roku najbardziej przełomowego w dziejach muzyki popularnej albumu Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band. Płyta okazała się czymś więcej niż zwykłym albumem poprockowym, stała się ikoną kontrkultury lat 60. Warstwa muzyczna zawierała maksimum możliwości studia nagraniowego, wzbogacona o orientalne brzmienie, suity, a także nietypowe dźwięki (np. zwierzęce odgłosy i piski na poziomie 20000Hz, które mogły usłyszeć tylko... psy!). Album z intrygującą fotografią zespołu z historycznymi postaciami został dodatkowo uatrakcyjniony rozkładaną kopertą, wycinankami z kartonu oraz po raz pierwszy na płycie poprockowej - tekstami piosenek! W 2003 i 2012 roku album znalazł się na pierwszym miejscu wśród 500 albumów wszech czasów według magazynu Rolling Stone. W roku 2020 znalazł się na dwudziestej czwartej pozycji.
Pod koniec czerwca 1967 roku Beatlesi wystąpili w pierwszym transmitowanym drogą satelitarną ogólnoświatowym programie telewizyjnym wykonując piosenkę All You Need Is Love. Piosenka stała się wówczas hymnem epoki hipisów. Kilka tygodni po wielkim sukcesie ikonicznej kompozycji zmarł menadżer zespołu Brian Epstein. Przyczyną śmierci było przedawkowanie środków nasennych. Śmierć odkrywcy ich talentu i przede wszystkim przyjaciela grupy rozpoczęła erę powolnej dezintegracji zespołu, która trwała następne trzy lata.
Pierwszym projektem Beatlesów po śmierci ich menadżera była produkcja filmu Magical Mystery Tour. W porównaniu z dwoma pierwszymi filmami grupy, produkcja została wyreżyserowana i nagrana tylko wyłącznie przez członków The Beatles. Film bez sprecyzowanej fabuły obrazował przede wszystkim ówczesny surrealistyczny oraz psychodeliczny duch czasu. Film nie został doceniony przez krytyków oraz fanów, będąc pierwszym w dorobku grupy niepowodzeniem artystycznym (z wyjątkiem ścieżki muzycznej, która tradycyjnie zyskiwała duże uznanie wśród słuchaczy). Na przełomie listopada i grudnia 1967 roku wydano w Wielkiej Brytanii podwójną EP-kę, a w Stanach Zjednoczonych Ameryki pełnoprawny Long Play Magical Mystery Tour. Album będący soundtrackiem ich wspólnego filmu kontynuował fascynację grupy rockiem psychodelicznym.
Rok 1968 rozpoczął się od powołania korporacji wydawniczej Apple Corps Limited. Do tego powołano wiele bardziej lub mniej ekscentrycznych fili. Na przykład na krótko działał na rogu ulic Baker Street i Paddington Street w Londynie butik Apple, w którym to sprzedawano piękne rzeczy, dla pięknych ludzi. Niestety przedsięwzięcia Apple nie powiodły się z wyjątkiem Apple Records, którego siłą napędową byli sami Beatlesi, stając się miejscem nadużyć ze strony osób, którzy chcieli dorobić na sławie i pieniądzach Wielkiej Czwórki. Jednym z niewielu sukcesu firmy Apple było wydanie w listopadzie ikonicznej płyty pod tytułem The Beatles, która dla fanów zespołów i melomanów znana jest pod zwyczajową nazwą Biały Album, ze względu na intrygująco minimalistyczną białą okładkę z wygrawerowaną nazwą zespołu. Podwójny album składał się z trzydziestu różnorodnych piosenek, które powstały podczas ich wspólnego pobytu w Rishikesh nad Gangesem w Indiach, między lutym a kwietniem 1968 roku. Niestety zarówno pobyt w Indiach, jak i proces nagrywania albumu w połowie roku uwypuklił narastające różnice między czterema indywidualnościami. W zespole zaczęły narastać konflikty oraz nieporozumienia, które wynikały między innymi z różnic na tle artystycznym, a także z osobliwego związku Johna Lennona z japońską artystką awangardową Yoko Ono.
W tym samym roku ukazał się czwarty film w dorobku Beatlesów pod tytułem Yellow Submarine. Surrealistyczny film animowany przedstawiał historię wyzwolenia przez Beatlesów krainy Pepperland zaatakowanego przez Sine Smutasy. W styczniu 1969 roku ukazał się album Yellow Submarine, będący ścieżką dźwiękową filmu. Również w styczniu zespół zebrał się najpierw w hali wytwórni filmowej Twickenham, a później w piwnicy budynku firmy Apple przy Savile Row 3, aby przystąpić do pracy nad następną płytą. Zespół z inicjatywy Paula McCartneya miał w założeniu powrócić do korzeni rezygnując z niezliczonych możliwości, jakie daje studio nagraniowe (jak Abbey Road — macierzyste studio Wielkiej Czwórki) i z usług dotychczasowego producenta zespołu George'a Martina nagrywając czysty i surowy rock'n'rollowy album. Całe przedsięwzięcie zostało zarejestrowane przez ekipę filmową, która w założeniu miała pokazać Beatlesów przy pracy w studiu. Niestety pokazała powolny rozpad zespołu. Konsekwencją wzajemnych napięć była największa porażka zespołu, a mianowicie wstrzymanie na niemal rok całego projektu, który nosił roboczą nazwę Get Back. Pozytywną konsekwencją tamtejszych wydarzeń był ostatni ikoniczny i publiczny występ zespołu na dachu siedziby ich firmy Apple przy Savile Row 3.
W I połowie 1969 roku zespół po nieudanej realizacji projektu Get Back kwartet przystąpił do nagrania albumu, który ukazał się we wrześniu 1969 roku pod tytułem Abbey Road. Album powstawał w atmosferze zwątpienia w przyszłość zespołu, lecz przeciwieństwie do poprzedniego projektu, album nagrywano bez większych animozji. Beatlesi ponownie powierzyli odpowiedzialność nad nagraniami ich dotychczasowemu producentowi George'owi Martinowi. Ostatecznie powstała płyta, która osiągnęła muzyczne wyżyny porównywalne, a nawet przewyższające pod pewnymi względami osiągnięcia Wielkiej Czwórki z czasów wydania płyty Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band. Płyta zapisała się w historii dzięki ikonicznej okładce przedstawiającą Beatlesów przechodzących przez przejście dla pieszych na ulicy Abbey Road. W 2003 i 2012 roku album znalazł się na czternastym miejscu wśród 500 albumów wszech czasów według magazynu Rolling Stone, a w roku 2020 znalazł się na piątej pozycji.
We wrześniu 1969 roku John Lennon oświadczył pozostałym członkom grupy, że odchodzi z The Beatles. Aczkolwiek tę informację zatajono ze względu na prowadzone przez ówczesnego menadżera Beatlesów Allena Kleina delikatnych negocjacji z EMI. Pod koniec 1968 roku kondycja finansowa firmy Apple była zła, co wywoływało dodatkowy powód do wzajemnych animozji między członkami zespołu. Do uporządkowania spraw powierzono dwóm menadżerom - Lee Eastmanowi faworyzowanego przez Paula McCartney'a, który był wówczas teściem artysty oraz Allenowi Kleinowi faworyzowanego przez Johna Lennona. Ostatecznie w 1969 roku Allen Klein reprezentował interesy Johna, George'a i Ringa, a Lee Eastman Paula, doprowadzając do złamania stałej zasady podejmowania jednogłośnych decyzji, na rzecz zasady większości. Kontrowersyjne i stanowcze decyzje wprowadzane przez Allena Kleina w firmie Apple wraz z wprowadzeniem przez niego wewnątrz grupy intryg były jednym z wielu czynników rozpadu The Beatles.
W kwietniu 1970 roku Paul McCartney na łamach prasy publicznie ogłosił, że odchodzi z The Beatles. Symboliczny koniec zespołu był wynikiem długofalowego sporu artysty z pozostałą trójką, którego zwieńczeniem było wskrzeszenie projektu Get Back pod nowym tytułem Let It Be wraz z daleko idącymi zmianami artystycznymi. Materiały z sesji Get Back powierzono legendarnemu amerykańskiemu producentowi muzycznemu Philowi Spectorowi, który zmienił surowe brzmienie piosenek, dodając charakterystyczną "spectorowską ścianę dźwięku". Szczególnie nieakceptowalną zmianą dla Paula McCartneya była orkiestrowa wersja The Long and Winding Road. Jeszcze w tym samym roku złożył pozew sądowy o rozwiązanie spółki The Beatles & Co. i wyznaczenie likwidatora wspólnych interesów zespołu. W maju 1970 wydano ostatni (choć nagrywany jako przedostatni) album Let It Be. Także w tym samym miesiącu swą premierę miał ostatni film Beatlesów pod takim samym tytułem co album, czyli Let It Be. W 1971 roku film zdobył Oscara za najlepszy oryginalny dobór piosenek i Grammy za najlepszą oryginalną ścieżkę dźwiękową napisaną dla filmu kinowego lub na potrzeby specjalnego programu telewizyjnego.
Po 1970 roku każdy z ex-Beatlesów rozpoczął udaną karierę solową (kliknij tutaj po więcej informacji). Niemniej pod względem formalnym historia zespołu skończyła się dopiero w styczniu 1975 roku, kiedy to w Wydziale Spraw Cywilnych londyńskiego Sądu Najwyższego spółka The Beatles & Co. uległa oficjalnie likwidacji. Niemniej członkowie zespołu pozostali w zarządzie Apple, ponieważ zgodnie z ówczesnym prawem rozwiązanie kompanii wymagała obecności wszystkich udziałowców. Beatlesowska firma Apple Corps istnieje do dziś.
Przedostatnim projektem powstałym pod szyldem The Beatles było nagranie i wydanie w 1994 i 1995 roku w ramach multimedialnego projektu Anthology dwóch premierowych piosenek - Free as a Bird i Real Love. Obydwie kompozycje zostały skomponowane pod koniec lat 70. przez Johna Lennona, który został zamordowany przez psychofana w grudniu 1980 roku. Niemniej wersje demonstracyjne tych piosenek zostały zrealizowane na nowo przez pozostałą trójkę grupy muzycznej, przy producenckiej pomocy Jeffa Lynne'a - lidera zespołu Electric Light Orchestra.
Ostatnim akcentem twórczości The Beatles było dokończenie jeszcze z czasów sesji do Anthology, kompozycji Now and Then. Utwór podobnie jak Free as a Bird i Real Love został skomponowany pod koniec lat 70. przez Johna Lennona, lecz ze względu na niską jakość nagrania zrezygnowano z wydania piosenki w latach 90. Dopiero w 2023 roku przy pomocy reżysera filmowego Petera Jacksona (reżyser m.in. dwóch trylogii Władca Pierścieni i Hobbit), który posiadał technologię wykorzystującą sztuczną inteligencję o nazwie MAL, wyodrębnił głos Johna Lennona pozwalając tym samym na oczyszczenie i dokończenie kompozycji, tworząc przy najnowszych możliwościach technicznych pełnowymiarowy utwór muzyczny. Jackson był również reżyserem teledysku The Beatles - Now and Then. Był to jego debiut w roli reżysera teledysku.
Do dziś żyją tylko dwaj Beatlesi - Paul McCartney i Ringo Starr. George Harrison zmarł na raka krtani w listopadzie 2001 roku. - "And in the end, the love you take is equal to the love you make"
Przypisy:
The Beatles, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Beatles-The;3875386.html [data dostępu: 1 czerwca 2022 roku].
The 500 Greatest Albums of All Time, https://www.rollingstone.com/music/music-lists/best-albums-of-all-time-1062063/the-beatles-sgt-peppers-lonely-hearts-club-band-3-1063209/ [data dostępu: 1 czerwca 2022 roku].
The Beatles Bible, www.beatlesbible.com [data dostępu: 1 czerwca 2022 roku].
Let It Be, https://www.filmweb.pl/film/Let+It+Be-1970-109425 [data dostępu: 1 czerwca 2022 roku].
Hill Tim, The Beatles i stała się muzyka…, Solis, Warszawa 2010.
Kosiński Piotr, Słoń Tomasz, Encyklopedia muzyki popularnej. Lata sześćdziesiąte, Atena/Rock-serwis, Poznań-Kraków 1995, s. 29-33.
Weiss Wiesław, Rock Encyklopedia, Iskry, Warszawa 1991, s. 50-60.
Słowik Jacek, Oto ostatnia wspólna piosenka wszystkich Beatlesów. "Now and Then" trafiło do sieci, https://kultura.onet.pl/muzyka/now-and-then-oto-ostatnia-wspolna-piosenka-the-beatles-ale-odlot/88k19qc [data dostępu: 7 lipca 2024 roku].
Pawłowska Dominika, "Now and Then" – teledysk do ostatniej piosenki The Beatles jest już dostępny! Zaskakujące i wzruszające pożegnanie legendy, https://www.eskarock.pl/radar/now-and-then-teledysk-do-ostatniej-piosenki-the-beatles-jest-juz-dostepny-zaskakujace-i-wzruszajace-pozegnanie-legendy-aa-e7mR-kNbZ-WP5r.html [data dostępu: 7 lipca 2024 roku].